BADEMCİK GENİZ ETİ PROBLEMLERİ NEDEN MASUM DEĞİLDİR?
Doktorunuz eğer böyle bir ameliyata karar verdiyse çocuğunuz ileride gelişecek bazı önemli sağlık sorunlarından kurtarmak için böyle bir karar vermiştir. Bademcik geniz eti problemleri şu problemlere neden olmaktadır;
-
Sık iltihap geçirmek çocuğunuzda beslenme bozuklukları oluşturmakta bu da büyüme ve gelişmesini bozmaktadır.
-
Sık hastalanan kişilerde kronik hastalık kansızlığı denen bir duruma sebep olabilir. Kansızlık dokuların yeterince oksijen alımını engellediğinden bu durumda hem bedensel hem mental (beyinsel) büyüme ve gelişmeyi bozmaktadır.
-
Bademciğin sık hastalanmaya bağlı bozunması sonucu kanda ASO adı verilen bir madde yükselebilmektedir. ASO kalp kapakçıkları ile reaksiyona girerek yapılarının bozulmasına yol açabilir. Yine ASO’nun büyük eklemler üzerinde de benzer etkileri mevcuttur.
-
Bademcik geniz eti problemleri kulakları da etkileyebilmektedir. Kulakların havalanmasını sağlayan östaki borusu bademcik geniz eti bölgesine açıldığından kulakları da etkilemekte kulağın duyma fonksiyonunu negatif yönde etkileyebilmektedir.
-
Bademcik geniz etinin büyük olması horlama ve nefes durması dolayısıyla uyku bozukluklarına bu da beyin ve beden gelişiminin kötü yönde etkilenmesine yol açabilir.
-
Özellikle geniz eti problemleri burun drenajını etkileyerek sinüzite yol açabilmektedir.
Doğru ameliyat kararı verilmişse yukarıda sayılan durumların önü alınır çocuğun büyüme ve gelişmesinin önü açılmış olur.
BADEMCİKLER AKCİĞERLERİ VE VÜCUDU KORUYAN BARİYERLER MİDİR?
Pek çok durumda yanlış bilinen bir durumu düzeltmek gerekir. Bademcikler vücudun sigortası veya giriş kapısının bekçisi veya havayı süzen organları değillerdir. Bademcikler kendi içlerini gelen kanda böyle bir işlevi yapabilmekteyse de üzerinden geçen havayı süzme yeteneği olduğunu iddia etmek fazla hayalci bir yaklaşımdır. Böyle bir işlevi yapabilecek organın havayı içinden geçirerek süzmesi gerekir ki vücudumuzda zaten böyle bir organ vardır. Bu organımız burundur. Burun ve boğazdan geçen havanın içindeki partiküller tükürük ve burun salgıları tarafından yakalandıktan sonra yutulur ve oldukça kuvvetli bir asit kaynağı olan midemizde sindirilerek zararsız hale getirilirler. Kaldı ki bademcikler fonksiyonları açısından da eşsiz organlar değillerdir. Sadece insan boynunda en az 150 adet bademcik benzeri işlev gören yapı mevcuttur. Bu yapılar halk arasında lenf bezleri olarak bilinir ki bademciklerde işte bu lenf bezlerinden biridirler.
ÇOCUĞUM NEDEN BADEMCİK GENİZ ETİ AMELİYATI OLMAK ZORUNDA BAŞKA BİR ÇÖZÜM YOK MU?
Romatizmalı ateş olarak bilinen hastalık bademcik mikrobu olarak bilinen A grubu beta hemolitik streptokoklara karşı oluşturulan antikorların yol açtığı bir sorundur. Bu antikorlar ASO olarak bilinir ve kalp kapakçıklarında bozukluklara yol açarak ciddi kalp sorunlarına yol açarlar. Yine benzer yollarla böbrek ve ciddi eklem sorunlarına yol açtıkları da bilinmektedir.
Kesin ameliyatı gerektiren durumlar şunlardır:
Uykuda nefes durmasına yol açacak büyüklükte bademcik ve geniz etine sahip olmak
Bir sene içinde altı veya iki sene içinde yedi defa bademcik iltihabı geçirmek
Bademcik etrafında apse (Peritonsiller apse)
Çene yapısını bozan geniz eti ve bademcik büyümeleri.
Bu kesin ameliyat gerektiren problemler dışında kalan problemler de hayat kalitesini bozuyorsa ameliyat gerektirebilir. Ancak bu durumu Kulak Burun Boğaz hekiminiz ile detaylıca konuşarak karşılıklı olarak karar vermelisiniz. Ancak eğer bu kesin ameliyat durumları çocuğunuzda mevcut ise geciktirmeksizin ameliyat olmanızı tavsiye edebilirim. Çünkü bu kesin ameliyat gerektiren durumlar çocuğunuzun büyüme ve gelişmesini kalıcı olarak bozduğu gibi diğer taraftan kalıcı hasarlar verebilecek başka hastalıklara da dönüşebileceğinden hassasiyetle yaklaşılması gereken durumlardandır.
ÇOCUĞUM NEDEN SIK SIK BOĞAZ AĞRISI ÇEKİYOR VE ATEŞLENİYOR?
Bazı çocuklar bademcik geniz eti problemleri yaşarken bazıları ise neredeyse hiç böyle problemler yaşamazlar. Genelde anne ve baba bu durumdan kendini sorumlu tutsalar da bu anne babalar kendilerine haksızlık etmektedirler. Bu talihsiz çocukların bu durumda olmalarının sebebi genetik yapılarıdır. Bademcik geniz eti problemleri genellikle doğuştan gelen rahatsızlıklardır.
Doğduğumuzda bağışıklık sistemimiz hiçbir mikrobu tanımamaktadır. Bu nedenle her türlü mikrop kolaylıkla çocuklarda hastalık oluşturabilmektedir. Aslında bu durumun kaygı verici bir özelliği yoktur. Çocukların enfeksiyonlar geçirmesi ileri yaşlarda daha ciddi problemlerden onları koruyucudur. Zira çocukluk çağında yeterince sık enfeksiyon geçirmeyen çocukların ilerleyen yaşlarda daha büyük olasılıkla alerjik problemler ile başa çıkmak zorunda kaldığı bilinmektedir. Ancak genetik olarak bademcik problemlerine yatkın olan kişilerde geçirilen bu enfeksiyonlar bademciklerin yapısında bozulmaya ve onların işlevsiz hale gelmesine yola açarsa sık bademcik problemleri ortaya çıkar. Bu durum hem bedensel hem zihinsel gelişimi bozabilir. Bu durumda bir Kulak Burun Boğaz uzmanı ile temasa geçmeniz faydalı olacaktır.
ÇOCUĞUM UYKUDA ÇOK HORLAMASI TEHLİKELİ MİDİR?
Horlama temelde hiçbir yaşta problem oluşturacak bir durum değildir. Horlama bir başka önemli hastalığın bulgusu olabilir. Bu hastalık Uykuda Nefes Durması Hastalığı veya Uyku Apne Hastalığıdır. Çocuklarda Uykuda Nefes Durması Hastalığını tanımak erişkinlerde tanımaktan daha zordur. Her şeyden önce çocuklarda horlama şiddeti düşük olduğundan alarm zilleri daha düşük tonda çalmaktadır. Bu da dikkatin daha az toplanması sonucu ebeveynin durumu geç fark etmesine yol açar. Ayrıca çocuklarda horlama sesi erişkinlerdeki gibi derinden ve gürültü olmayabilir. Bazen basit bir hırıltı bile çocuklarda horlama olabilir. Bu tanıyı en kolay ve sağlıklı koyabilecek kişi çocuğun ebeveynleridir. Eğer çocuğunuzda uykuda nefes durması problemi olup olmadığını anlamak istiyorsanız;
-
Derin uyku başlayıncaya kadar beklemelisiniz. Derin uyku uykuya daldıktan iki saat kadar sonra başlar.
-
Derin uyku başladıktan sonra hırlama ya da horlama sesini takip etmeye başlayın.
-
Hırıltı bir süre sonra normal seyri sırasında aniden duruyor ve 5-10 saniye sonra daha gürültülü bir ses çıkmasıyla kaldığı yerden devam ediyorsa bu çocuğunuzda uykuda nefes durması sorununa işaret ediyor olabilir.
Uykuda nefes durması olan bir çocukta bu durumdan en sık sorumlu olan, aşırı derecede büyük geniz eti ve veya aşırı büyük bademciklerin bulunması olabilir. Daha az sıklıkta yüksek kilolu olmak, ağız ve çene bozuklukları da uykuda nefes durması problemlerine yol açabilir.
Uykuda nefes durması problemi oldukça ciddi bir sorundur. Ancak yola açtığı sorunlar erişkinlerdekinden daha farklıdır. Çocukların uyku kalitesi beyin gelişimlerinin sağlıklı ilerlemesi için çok önemlidir. Doğduğumuzda tüm beyin hücrelerimiz mevcuttur ve yaş ilerledikçe beyin hücrelerinin sayısı değişmez. Ancak beyin hücrelerinin birbirleriyle arasındaki köprücükler ki bunlar sinaps adını alır beyin gelişimini sağlar. İşte bu köprücüklerin kurulumu uyku sırasında olur ve çocuklarda ilk üç yaş bu köprücüklerin gelişimi için kritik önemdedir. Bu köprücüklerin gelişimini başlatan en önemli olay derin uykudur. Oysa uykuda nefes durması problemi olan çocuklarda derin uyku gelişemez. Derin uyku sırasında boğaz kasları iyice gerginliğini kaybettiğinden boğaz kapanır ve nefes durur ve derin uyku başlayamadan sonlanır. Diğer taraftan burundan nefes alamamak hava yolunun değişmesine ve kalıcı ağız ve yüz gelişim bozuklukları oluşturabilir. Bir başka sorun bu problemlerin kulaklarda da sorun oluşturmasıdır.
Sorunun çözümü soruna yol açan durumun ortadan kaldırılması olup büyümüş geniz eti ve veya bademciğin alınması ve veya küçültülmesi durumunda problem kolaylıkla çözülür. Ne kadar erken dönemde bu karar verilirse çözüm o kadar kolay olur. Mümkün olan en küçük yaşta bu operasyonun planlanması hem çocuğun daha hızlı iyileşmesini sağlar hem de kalıcı bir takım problemlerin gelişme ihtimalini azaltır.
ÇOCUĞUM UYKUDA ÇOK HORLAMASI TEHLİKELİ MİDİR?
Horlama temelde hiçbir yaşta problem oluşturacak bir durum değildir. Horlama bir başka önemli hastalığın bulgusu olabilir. Bu hastalık Uykuda Nefes Durması Hastalığı veya Uyku Apne Hastalığıdır. Çocuklarda Uykuda Nefes Durması Hastalığını tanımak erişkinlerde tanımaktan daha zordur. Her şeyden önce çocuklarda horlama şiddeti düşük olduğundan alarm zilleri daha düşük tonda çalmaktadır. Bu da dikkatin daha az toplanması sonucu ebeveynin durumu geç fark etmesine yol açar. Ayrıca çocuklarda horlama sesi erişkinlerdeki gibi derinden ve gürültü olmayabilir. Bazen basit bir hırıltı bile çocuklarda horlama olabilir. Bu tanıyı en kolay ve sağlıklı koyabilecek kişi çocuğun ebeveynleridir. Eğer çocuğunuzda uykuda nefes durması problemi olup olmadığını anlamak istiyorsanız;
-
Derin uyku başlayıncaya kadar beklemelisiniz. Derin uyku uykuya daldıktan iki saat kadar sonra başlar.
-
Derin uyku başladıktan sonra hırlama ya da horlama sesini takip etmeye başlayın.
-
Hırıltı bir süre sonra normal seyri sırasında aniden duruyor ve 5-10 saniye sonra daha gürültülü bir ses çıkmasıyla kaldığı yerden devam ediyorsa bu çocuğunuzda uykuda nefes durması sorununa işaret ediyor olabilir.
Uykuda nefes durması olan bir çocukta bu durumdan en sık sorumlu olan, aşırı derecede büyük geniz eti ve veya aşırı büyük bademciklerin bulunması olabilir. Daha az sıklıkta yüksek kilolu olmak, ağız ve çene bozuklukları da uykuda nefes durması problemlerine yol açabilir.
Uykuda nefes durması problemi oldukça ciddi bir sorundur. Ancak yola açtığı sorunlar erişkinlerdekinden daha farklıdır. Çocukların uyku kalitesi beyin gelişimlerinin sağlıklı ilerlemesi için çok önemlidir. Doğduğumuzda tüm beyin hücrelerimiz mevcuttur ve yaş ilerledikçe beyin hücrelerinin sayısı değişmez. Ancak beyin hücrelerinin birbirleriyle arasındaki köprücükler ki bunlar sinaps adını alır beyin gelişimini sağlar. İşte bu köprücüklerin kurulumu uyku sırasında olur ve çocuklarda ilk üç yaş bu köprücüklerin gelişimi için kritik önemdedir. Bu köprücüklerin gelişimini başlatan en önemli olay derin uykudur. Oysa uykuda nefes durması problemi olan çocuklarda derin uyku gelişemez. Derin uyku sırasında boğaz kasları iyice gerginliğini kaybettiğinden boğaz kapanır ve nefes durur ve derin uyku başlayamadan sonlanır. Diğer taraftan burundan nefes alamamak hava yolunun değişmesine ve kalıcı ağız ve yüz gelişim bozuklukları oluşturabilir. Bir başka sorun bu problemlerin kulaklarda da sorun oluşturmasıdır.
Sorunun çözümü soruna yol açan durumun ortadan kaldırılması olup büyümüş geniz eti ve veya bademciğin alınması ve veya küçültülmesi durumunda problem kolaylıkla çözülür. Ne kadar erken dönemde bu karar verilirse çözüm o kadar kolay olur. Mümkün olan en küçük yaşta bu operasyonun planlanması hem çocuğun daha hızlı iyileşmesini sağlar hem de kalıcı bir takım problemlerin gelişme ihtimalini azaltır.
ÇOCUKLARDA UYKUDA NEFES DURMASI PROBLEMİNİN ÇÖZÜMÜ NEDİR?
Bademcik (Tonsil) ve geniz eti (Adenoid) olarak isimlendirilen dokular lenf yani vücut savunması sistemiyle ilgili hücrelerden oluşmuştur. Lenfosit yapımında rolleri vardır. Yeni doğanda anneden geçen antikorlar nedeniyle küçüktürler. 4-5 yaşlarda daha sık olmak üzere enfeksiyonlara bağlı olarak büyürler. İleri yaşlarda küçülme eğilimi gösterirler. Geniz etinin büyük olması burundan solunuma engel oluşturur. Ayrıca kulak ve sinüslerin boşalımını bozarak değişik boyutta problemlere yol açarlar. Bu çocuklarda işitme kayıpları, horlama, ağızdan soluma, gece öksürükleri, burun akıntıları gözlenmektedir. Kronik geniz eti iltihapları veya büyümeleri diş gelişim bozuklukları, yüz gelişiminde bozukluklar ve konuşma bozukluğuna yol açabilmektedir.
Bademcik ve geniz eti büyümeleri üst solunum yolunu daraltacak boyuta ulaştığında horlama ve apne dediğimiz uykuda nefessiz kalma gibi ciddi sorunlar başlatır. Bu durumlarda ameliyatın gerekli olup olmadığına karar verebilmek için bir KBB uzmanı ile görüşülmesinde yarar vardır.
ÇOCUĞUM TELEVİZYONU YÜKSEK SESLE DİNLİYOR BENİ DUYMUYOR
Doğumsal bir problem olmadan çocuğunuz birden bire az duymaya başladıysa büyük ihtimalle çocuğunuzun orta kulağında yapışkan sıvı toplanması ile karakterize bir hastalık olan SERÖZ OTİT’e yakalanmış olabilir. Seröz otit genelde çocukluk dönemi hastalığı olmakla birlikte erişkinlerde de görülebilir. Ancak erişkinlerde görüldüğünde geniz eti kanseri ile gidebileceği için erişkinlerde özel bir muayene yapılmasını gerektirir.
Kulak zarının arkasında orta kulak boşluğu bulunmaktadır. Kulak zarı su geçirmez olduğundan bu boşluğun östaki borusu denen bir yapı ile boğaza boşalması gerekir. Çocuklarda bu boru kısa ve gevşek yapıda olduğundan ve çocuklarda normalden büyük olan geniz etinin ağzını kolayca tıkaması nedeniyle çalışmayabilir. İşte bu durumda SERÖZ OTİT (orta kulakta sıvı birikimi) hastalığı oluşur.
Orta kulakta sıvı birikimi (seröz otit) uzun sürerse kulak zarının delinmesi ile sonuçlanabileceği gibi çocuğun işitme duyusunu engellediğinden gelişimini olumsuz etkiler ve okul başarısını konuşma yeteneği gelişmesini sınırlar.
Orta kulakta sıvı birikimi bademcik geniz eti, sinüzit, yarık damak, allerji, ve bağışıklık sistemi bozukluları ile birlikte bulunabilir.
Tedavi öncelikle antibiyotik kullanımıdır. Bu tedaviye cevap vermeyen veya hiç tedavi verilmeyen hastaların kendiliğinden iyileşme ihtimali olmakla birlikte, telafi edilemez sorunların gelişme riski de vardır. Sürekli negatif basınca maruz kalan kulak zarı incelir ve çöker. Bundan sonra ise işitmemizi sağlayan kemikçiklerde erimeye neden olabilir ve işitme kaybı belirginleşir. Tedavisiz ve kontrolsüz bırakılan hastalarda geri dönüşümsüz kemik eriten iltihap gelişme riski vardır.
Hastalığa erken müdahale edilerek, kulağa havalandırma tüpü takılması problemi dramatik bir şekilde çözer. Yaygın kullanılan küçük tüpler 3-6 ay içinde sorun bırakmadan kendiliğinden düşer. Bu süre zarfında orta kulaktaki normale döner.